تراکم و تنوع جامعه پرندگان در پرچین‌های اطراف مزارع کشاورزی

پرچین‌ها زیستگاه تعداد زیادی از گونه‌های حیات‌وحش از جمله پرندگان هستند. پژوهش حاضر جهت بررسی تأثیر اندازه و ساختار پرچین‌ها بر تراکم و تنوع جامعه پرندگان در گرگان صورت گرفت. تراکم، تنوع و همباشی پرندگان با متغیرهای محیط‌زیستی با استفاده از روش نمونه‌برداری مسافتی و روش رج‌بندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط‌زیستی به فاصله شعاعی 25 متر از هر یک از 94 نقطه نمونه‌برداری بررسی شدند. در طول دوره مطالعاتی، تعداد 630 مشاهده از پرندگان متعلق به 15 گونه ثبت شد. در فصل تابستان، گنجشک خانگی و چرخ‌ریسک بزرگ بیشترین تراکم و گونه‌های چکاوک کاکلی و سبزقبا کمترین تراکم در هکتار را داشتند. محور اول آنالیز تطبیقی متعارف، دو گروه عمده از پرندگان را از یکدیگر متمایز نمود. گروه اول شامل گنجشک خانگی، چکاوک کاکلی و پرستو همبستگی مثبتی با تعداد درختان انار، داغداغان و بوته‌های تمشک داشت. گروه دوم، شامل زاغی، سبزقبا، زنبورخوار، توکای سیاه، چرخ‌ریسک بزرگ، شانه به‌سر، چرخ‌ریسک دم‌دراز، بلبل و کلاغ ابلق همبستگی مثبتی را با ارتفاع پرچین، عرض پرچین، تعداد درختان انجیر، عرعر، بلوط، آزاد و ولیک نشان داد. در فصل زمستان، گنجشک خانگی و چرخ‌ریسک بزرگ بیشترین تراکم و گونه‌های سینه‌سرخ و توکای سیاه، کمترین تراکم در هکتار را داشتند. محور اول آنالیز تطبیقی متعارف، دو گروه عمده از پرندگان را از یکدیگر متمایز نمود. گروه اول شامل گنجشک خانگی، چکاوک کاکلی، شانه به سر و کلاغ ابلق همبستگی مثبتی با تعداد درختان انار، داغداغان و بوته‌های تمشک داشت. گروه دوم، شامل چرخ‌ریسک سرآبی، چرخ‌ریسک دم‌دراز، سینه‌سرخ، بلبل، چرخ‌ریسک بزرگ و چرخ‌ریسک پس‌سر سفید همبستگی مثبتی را با ارتفاع پرچین، عرض پرچین، تعداد درختان انجیر، بلوط و آزاد نشان داد. در هر دو فصل تابستان و زمستان، نمایه غنای N2،  شاخص تنوع شانون، تعداد گونه‌ها و شاخص یکنواختی گونه‌ای کامارگو همگی دارای بیشترین ارزش عددی در ارتباط با متغیرهای زیستگاهی همچون عرض پرچین، ارتفاع پرچین، تراکم درختان بلوط و آزاد بودند؛ در حالی‌که کمترین مقدار شاخص‌های تنوع گونه‌ای مشاهده شده مرتبط با متغیرهایی مانند تراکم درختان داغداغان و انار و نیز بوته‌های تمشک بود. نتایج این مطالعه، بیان‌گر اهمیت اندازه و ساختار پرچین‌ها در حفظ فراوانی و تنوع جامعه پرندگان و در نتیجه حفظ تنوع زیستی است.